De wereldwijde zeevaart levert een aanzienlijke bijdrage aan de wereldwijde CO₂‑uitstoot. Het vervoer van goederen over zee – waarbij vaak grote schepen zware brandstoffen gebruiken – draagt ongeveer 3% bij aan de mondiale broeikasgasemissies. Dat klinkt misschien beperkt, maar gezien de enorme groei van de wereldhandel en de internationale noodzaak om klimaatdoelstellingen te halen, was het aanpakken van de scheepvaartsector urgent.
De International Maritime Organization (IMO) – de VN‑organisatie die verantwoordelijk is voor de internationale scheepvaartregulering – werkte al jarenlang aan maatregelen voor deze sector. Zo werden in 2011 de eerste verplichte energie‑efficiëntie‑maatregelen voor schepen aangenomen. In 2018 werd het zogeheten ‘Initial IMO Strategy on the Reduction of GHG Emissions from Ships’ aangenomen, waarin onder andere de ambitie is opgenomen om de koolstofintensiteit van de scheepvaart met 40 % te verminderen in 2030 ten opzichte van 2008, en in de loop van de eeuw uiteindelijk zo mogelijk tot nul‑emissies te komen.
Hoe is het initiatief voor het internationale scheepvaartakkoord ontstaan?
Het initiatief voor het internationale akkoord kwam vooral van de IMO in samenwerking met haar lidstaten. In april 2025 werd een ‘Net‑Zero Framework’ (NZF) gepresenteerd, bedoeld om de scheepvaartsector bindende regels op te leggen: schepen boven 5.000 bruto tonnage zouden onder de maatregelen vallen (verantwoordelijk voor het grootste deel van de emissies uit de sector) en er zou onder andere een CO₂‑prijs of heffing komen voor de uitstoot van schepen, om zo de overgang naar schone(re) brandstoffen en technologieën (zoals e‑methanol of groene ammoniak) te stimuleren.
Volgens de plannen zou de regeling vanaf circa 2027/2028 in werking treden. De opbrengsten van de heffing zouden gebruikt worden om investeringen in de verduurzaming van de scheepvaart mogelijk te maken, en om ontwikkelingslanden te helpen die vaak relatief kwetsbaar zijn voor de effecten van klimaatverandering.
Wat ging er mis? Het blokkeren door Donald Trump
De VS, onder president Trump, verzetten zich fel tegen het akkoord. Het Nederlandse nieuwsmedium NOS meldde dat de stemming op het laatste moment werd uitgesteld omdat meerdere landen – onder druk van de VS – onzeker waren geworden.
Belangrijke factoren:
- De VS dreigden met hogere importtarieven, uitsluiting van visa en uitsluiting van Amerikaanse overheidsopdrachten voor landen die vóór het akkoord zouden stemmen;
- Volgens de berichten riep Trump op via zijn sociale mediakanaal om het akkoord te blokkeren;
- Uiteindelijk werd door de IMO in Londen besloten de stemming over het akkoord met een jaar uit te stellen, nadat een meerderheid van de lidstaten vóór uitstel stemde (57 landen stemden voor uitstel, 49 tegen, 21 onthielden zich).
Waarom is het uitstel belangrijk en wat betekent dit?
Het uitstel is een flinke tegenvaller voor de ambitie om de scheepvaart snel te verduurzamen. Volgens internationale analyses betekent de vertraging:
- Minder zekerheid voor de scheepvaart‑industrie over toekomstige regels, waardoor investeringen in schone(re) brandstoffen en technologieën mogelijk uitblijven;
- Mogelijk vertraging in het behalen van klimaatdoelen. De autoriteit van de IMO wordt hierdoor ook aangetast, aldus critici;
- Voor landen die sterk afhankelijk zijn van scheepvaart, of kwetsbaar zijn voor klimaatverandering, is deze vertraging extra zorgelijk.
Waarom blokkeerde de VS het akkoord?
De Verenigde Staten blokkeerden het CO₂-reductieakkoord omdat ze vreesden dat de voorgestelde maatregelen — zoals een wereldwijde heffing op scheepvaartuitstoot — de Amerikaanse economie en scheepvaartsector zouden schaden. Washington noemde het plan een “wereldwijde koolstofbelasting voor Amerikanen” en stelde dat het de concurrentiepositie van de VS zou verzwakken. Bovendien vond de regering het oneerlijk dat de opbrengsten van zulke heffingen mogelijk naar internationale klimaatfondsen buiten de scheepvaart zouden gaan.
Hoe nu verder?
Hoewel het akkoord is uitgesteld, betekent dit niet dat er niets meer gebeurt. Mogelijke ontwikkelingen:
- In de komende tijd zullen de onderhandelingen binnen de IMO doorgaan, om de tekst van het framework te verfijnen en opnieuw op tafel te brengen;
- Lidstaten kunnen parallel opereren: bijvoorbeeld via regionale of nationale maatregelen (zoals de Europese Unie dat doet via haar emissiehandel of andere brandstofnormen) blijven zij stappen zetten. In Nederland wordt aangegeven dat het land zich alsnog blijft inzetten voor wereldwijde emissiereductie. Gezien het internationale karakter van de wereldhandel, is internationale regelgeving (mede wegens het creëren van een ‘level playing field’) echter gewenst;
- Industriële spelers en investeerders zullen de uitkomst nauwlettend volgen; onzekerheid kan betekenen dat zij wachten met grote groene investeringen tot er meer duidelijkheid is;
- Politiek gezien zal dit onderwerp waarschijnlijk terugkomen bij grotere klimaatonderhandelingen zoals de komende internationale klimaatconferenties (bijv. COP30) en kan het druk geven op landen om alsnog tot een akkoord te komen.
Conclusie
Het blokkeren van het scheepvaart‑klimaatakkoord door de VS onder leiding van Trump is een opvallend moment in de klimaat‑ en maritieme wereld. Het laat zien hoe politiek, economie en internationale samenwerking elkaar raken en hoe de scheepvaartsector een grote rol kan spelen in de bredere klimaatagenda. Het uitstel betekent een gemiste kans, maar biedt tegelijkertijd ook ruimte voor nieuwe vormen van actie en samenwerking. Of en hoe snel de scheepvaart alsnog op koers komt voor een koolstofarme toekomst, blijft sterk afhankelijk van politieke wil, technologische ontwikkeling én internationale samenwerking.
Meer informatie
Mocht u naar aanleiding van dit artikel nog vragen hebben, neem dan contact op met onze specialisten Handel, Industrie en Logistiek:
