Ook dit jaar roept het reizen tijdens de coronapandemie veel vragen op bij werkgevers. Wat als een (gevaccineerd) werknemer besluit op vakantie te gaan in een risicogebied en bij terugkomst in quarantaine moet? Is een werkgever dan gehouden om het loon van de werknemer door te betalen? Of kan hij de werknemer verplichten om extra vakantiedagen of onbetaald verlof op te nemen?
In deze blog gaan wij in op de arbeidsrechtelijke aspecten van reizen tijdens de coronapandemie.
Verbieden van vakantie naar risicogebied
Een werkgever mag een werknemer vragen of hij naar een risicogebied wenst te reizen of naar een risicogebied is geweest. Immers, een werkgever heeft er belang bij om te weten naar welke gebieden zijn werknemers reizen om de veiligheid van andere werknemers en klanten te kunnen waarborgen. Hoewel een werkgever er belang bij heeft dat zijn werknemers alleen naar veilige gebieden afreizen, reikt het instructierecht van de werkgever niet zo ver dat hij een vakantie van een werknemer kan verbieden als deze naar een risicogebied reist. Het betreft immers een vakantie in zijn privétijd. De werkgever kan wel aangeven dat het niet wordt aangeraden naar een gebied af te reizen waar een oranje of rood reisadvies geldt en dat er consequenties verbonden kunnen zijn aan het reizen naar risicogebieden.
Loondoorbetalingsverplichting
Quarantaine na bezoek aan risicogebied
Een van die consequenties is dat een werkgever in principe niet gehouden is om het loon van de werknemer door te betalen als een werknemer, na terugkomst uit een risicogebied, niet kan werken omdat hij in quarantaine moet. Het niet verrichten van arbeid ligt in dit geval in de risicosfeer van de werknemer. Als het voor een werknemer mogelijk is om gedurende de quarantaine zijn werkzaamheden thuis uit te voeren, dan moet de werkgever het loon wel doorbetalen. De werknemer verricht dan namelijk gewoon arbeid.
Oplopen coronavirus in risicogebied
Ook als een werknemer corona op loopt tijdens een reis naar een risicogebied, is de werkgever niet verplicht het loon van deze werknemer door te betalen gedurende de periode dat de werknemer in quarantaine moet. Door af te reizen naar een risicogebied, heeft de werknemer zelf het risico genomen dat hij het coronavirus kan krijgen en dus niet kan werken. Het niet verrichten van arbeid ligt dan ook in de risicosfeer van de werknemer. Let op, wanneer de werknemer gedurende de quarantaine zijn werkzaamheden thuis kan verrichten, is de werkgever wel verplicht om het loon door te betalen.
Indien het ziektebeeld niet overeenkomt met de gebruikelijke coronaklachten, en er ook geen coronavirus bij de werknemer is vastgesteld, dan is de werkgever ook gehouden om het loon van de werknemer door te betalen. De reguliere regels met betrekking tot ziekte zijn van toepassing. Vanaf het moment dat de werknemer zich ziekmeldt, geldt geen vakantieverlof meer, maar ziekteverlof. Het doet er in dat geval niet toe of de werknemer ten tijde van de ziekmelding al weer in Nederland is of zich nog in het buitenland bevindt.
Veranderen reisadvies van groen naar oranje (of zelfs rood)
Wanneer het reisadvies tijdens het verblijf van de werknemer plots verandert van groen naar oranje, betekent dat dat de werknemer bij thuiskomst in beginsel in quarantaine moet. De werkgever is in dit geval verplicht om het loon van de werknemer door te betalen gedurende de quarantaineperiode. De werknemer kon namelijk bij vertrek niet weten dat hij in quarantaine zou moeten. Hierbij geldt wel dat de werknemer zo snel mogelijk moet terugkeren naar Nederland. Kiest de werknemer ervoor om toch de hele vakantieperiode in het risicogebied te verblijven, dan verspeelt hij het recht op doorbetaling van loon wanneer hij bij thuiskomst in quarantaine moet en niet thuis kan werken. De werknemer heeft in dit laatste geval bewust het risico genomen dat hij niet kan werken.
Gevaccineerd en toch in quarantaine na bezoek aan hoog risicogebied (rood)
Het aantal gevaccineerde personen loopt met de dag op. Echter, omdat nog niet iedereen volledig gevaccineerd is, moet iedereen die terugkomt uit een land met een hoog risico (rood gebied) ondanks zijn of haar vaccinatie toch in quarantaine. Immers, algemeen bekend is dat één enkele vaccinatie niet volledig beschermt en bovendien hangt de beschermingsgraad af van het verkregen vaccin. Een en ander betekent dat een werkgever niet gehouden is het loon door te betalen wanneer een gevaccineerd werknemer in quarantaine moet omdat hij een land met een hoog risico heeft bezocht, tenzij deze werknemer zijn werk thuis kan verrichten.
Andere consequenties
Opnemen extra vakantiedagen of onbetaald verlof
Opschorting van de loondoorbetaling is voor een werknemer een van de meest ingrijpende sancties. Om de verstandhouding met de werknemer goed te houden, is opschorting van de loondoorbetalingsverplichting niet altijd de aangewezen sanctie. Een werkgever doet er vaak beter aan om de werknemer extra vakantiedagen of onbetaald verlof op te laten nemen. Bovendien wordt het als oneerlijk ervaren dat de werknemer die thuis kan werken gedurende de quarantaine het recht op loondoorbetaling behoudt, terwijl de werknemer die niet thuis kan werken het recht op loondoorbetaling verspeelt. Om die reden kiezen veel werkgevers voor een andere sanctie, namelijk het opnemen van extra vakantiedagen of onbetaald verlof.
Ontslag na liegen over vakantiebestemming
In uitzonderlijke gevallen kan een werkgever besluiten tot ontslag van een werknemer. Onlangs oordeelde de rechtbank dat het liegen over een vakantiebestemming en het negeren van de quarantaineplicht reden kan zijn om de werknemer te ontslaan. De werkgever in kwestie had via een reglement gewaarschuwd dat een quarantaine na het afreizen naar een land een negatief reisadvies voor rekening en risico van de werknemer zou komen. De betreffende werknemer besloot te liegen over zijn vakantiebestemming en was na zijn vakantie direct gaan werken, zonder in quarantaine te gaan. De kantonrechter oordeelde dat sprake was van ernstig verwijtbaar handelen aan de zijde van de werknemer, zodat niet alleen de arbeidsovereenkomst werd ontbonden, maar de werknemer ook het recht op transitievergoeding verloor.
Samenvattend
Een werkgever mag een werknemer niet verbieden om af te reizen naar een risicogebied. Hij kan wel aangeven dat er consequenties verbonden kunnen zijn aan het reizen naar risicogebieden. Dit met het oog op een quarantaineverplichting na een bezoek aan een risicogebied. Een van deze consequenties is opschorting van de loondoorbetalingsverplichting, maar ook het laten opnemen van extra vakantiedagen of onbetaald verlof behoort tot de mogelijkheden. In uitzonderlijke gevallen is liegen over een vakantiebestemming en het negeren van de quarantaineverplichting een grond om een werknemer te ontslaan.
Aanbeveling
Het verdient aanbeveling om vooraf duidelijkheid te scheppen richting jouw werknemers. Raad hen af om naar risicogebieden te gaan en geef vooraf aan wat de consequenties kunnen zijn als zij dat wel doen. Dit kun je het beste schriftelijk richting jouw werknemers communiceren (mailing of intranet). Houd daarnaast de website van de Rijksoverheid in de gaten voor de laatste updates over reizen tijdens de coronapandemie.
Mocht je naar aanleiding van deze blog vragen hebben over bijvoorbeeld de loondoorbetalingsverplichting of een van de andere sancties, neem dan gerust contact op met een van onze arbeidsrechtadvocaten.
