Onze sectie Handel, Industrie & Logistiek publiceert met enige regelmaat artikelen met als thema “De 10 meest gestelde vragen over…”. Op deze wijze willen wij u op laagdrempelige wijze informeren over bepaalde juridische termen, onderwerpen of actualiteiten. Mocht u naar aanleiding van deze 10 meest gestelde vragen toch nog een 11de vraag hebben, dan staan wij uiteraard voor u klaar om hier een antwoord op te geven. Hiervoor kunt u met een van onze HIL-collega’s contact opnemen.
De 10 meest gestelde vragen over sancties
Kneppelhout ondersteunt ondernemingen bij vragen over internationale en EU-sanctiewetgeving. We adviseren over de toepassing en naleving van sanctieregels, helpen bij het inrichten van interne compliance processen en begeleiden bedrijven als zij geconfronteerd worden met sanctierisico’s of handhavingsmaatregelen. Lees hieronder de 10 meest gestelde vragen.
1. Wat zijn sancties en waar worden ze voor gebruikt?
Sancties zijn juridische maatregelen die worden opgelegd om bepaald gedrag te beïnvloeden, te bestraffen of te ontmoedigen. Ze kunnen worden ingesteld tegen landen, individuen of entiteiten. In dit artikel richten we ons op sancties die om geopolitieke redenen worden opgelegd, bijvoorbeeld bij mensenrechtenschendingen, militaire agressie of bedreiging van de internationale rechtsorde. Deze sancties worden vaak gebruikt als alternatief voor diplomatieke of militaire acties en kunnen uiteenlopen van reisverboden en bevriezing van tegoeden tot wapenembargo’s of handelsrestricties.
2. Wie stelt geopolitieke sancties vast en hoe werkt dat juridisch?
Binnen de Europese Unie worden geopolitieke sancties vastgesteld in het kader van het Gemeenschappelijk Buitenlands- en Veiligheidsbeleid (GBVB). Deze sancties zijn soms gebaseerd op resoluties van de VN-Veiligheidsraad, maar kunnen ook zelfstandig door de EU worden ingesteld. In Nederlands worden ze uitgevoerd op basis van de Sanctiewet 1977, een kaderwet die de implementatie van internationale sancties mogelijk maakt. Let op: Dit artikel behandelt uitsluitend geopolitieke sancties. Andere vormen van sancties, zoals strafrechtelijke of tuchtrechtelijke sancties, blijven buiten beschouwing.
3. Op wie of wat kunnen Europese sancties van toepassing zijn?
De EU heeft sancties ingesteld tegen tientallen landen, waaronder Rusland, Iran, Noord-Korea en Syrië. Naast landen kunnen ook natuurlijke personen, bedrijven of instellingen op een sanctielijst staan. Denk aan Russische oligarchen of Iraanse luchtvaartmaatschappijen. Deze sancties kunnen bestaan uit bevriezing van tegoeden, reisverboden, exportverboden of investeringsrestricties.
4. Mag ik nog zakendoen met een bedrijf uit een gesanctioneerd land?
Dat hangt sterk af van de omstandigheden van het geval. In sommige situaties zijn transacties met partijen in gesanctioneerde landen volledig verboden, bijvoorbeeld bij leveringen aan bepaalde Russische of Noord-Koreaanse entiteiten. In andere gevallen gelden beperkende maatregelen, zoals een vergunningplicht of een verbod op de levering van specifieke goederen, technologieën of diensten. Het is daarom belangrijk om elke casus afzonderlijk te toetsen aan de geldende sanctieregels. In veel gevallen is het verstandig om een sanctieadvocaat in te schakelen, zodat je zeker weet dat je juridisch correct handelt en risico’s beperkt.
5. Hoe weet ik of mijn klant of leverancier op een sanctielijst staat?
Om dit te controleren moet je partijen screenen aan de hand van (internationale) sanctielijsten. Dat kan handmatig, maar dit brengt risico’s met zich: sanctielijsten worden regelmatig aangepast, dus wat vandaag is toegestaan kan morgen verboden zijn. Het gebruik van gespecialiseerde screeningtools is daarom aan te raden. Deze systemen houden lijsten automatisch up-to-date en signaleren risico’s sneller.
Let op: het gaat niet alleen om de partij met wie je direct zakendoet, maar ook om wie er achter dat bedrijf zit, zoals de uiteindelijke eigenaar of zeggenschap hebbende (UBO). Voor een diepgaand sanctieadvies over een specifieke entiteit, product of handelsroute is het verstandig een sanctieadvocaat in te schakelen. Dit vereist een juridische en inhoudelijke beoordeling.
6. Wat zijn de risico’s als ik per ongeluk een sanctie overtreed?
De gevolgen kunnen een grote impact hebben. In Nederland kan het niet naleven van sancties leiden tot bestuursrechtelijke boetes, inbeslagname van goederen of strafrechtelijke vervolging. Ook banken kunnen je rekeningen blokkeren of opzeggen. Bovendien is er een kans op reputatieschade voor de onderneming, zeker als het gaat om landen waar de politieke gevoeligheden groot zijn. Goed risicomanagement en juridische begeleiding zijn daarom essentieel.
7. Waarom moet ik als onderneming rekening houden met sanctieregels, ook als ik niet direct zaken doe met een risicoland?
Sanctieregels beperken zich niet alleen tot landen met een bekend sanctieregime zoals Rusland of Iran. Ze kunnen ook van toepassing zijn op specifieke producten, technologieën, financiële transacties of personen, ongeacht de bestemming. Bovendien kunnen sancties indirect van invloed zijn, bijvoorbeeld via toeleveranciers, klanten of tussenpersonen. Daarom is het voor elke internationaal opererende onderneming belangrijk om sanctierisico’s goed in kaart te brengen.
8. Wat als mijn bank vragen stelt of aangeeft dat een transactie mogelijk in strijd is met sanctieregels?
Gelukkig komt het zelden voor dat een onderneming onverwachts te maken krijgt met een geblokkeerde rekening of transactie. In de praktijk zien wij dat banken meestal eerst contact opnemen met de onderneming om aan te geven dat er een mogelijke sanctierisico of onduidelijkheid is vastgesteld. Dat geeft ruimte om uitleg te geven en eventuele misverstanden te corrigeren.
In zo’n situatie is het belangrijk om snel en zorgvuldig te handelen. Wij adviseren om hierbij juridische bijstand in te schakelen. Een sanctieadvocaat kan het contact met de bank begeleiden, helpen bij het opstellen van een heldere toelichting en voorkomen dat de situatie escaleert of leidt tot verdere blokkades of meldingen aan toezichthouders.
9. Moet ik een sanctiebeleid opstellen binnen mijn bedrijf?
Ja, op basis van onze ervaring adviseren wij om een intern sanctiebeleid (ook wel ICP – Intern Compliance Programme) op te stellen, zeker als je internationaal actief bent. Een dergelijk beleid helpt niet alleen om risico’s te beheersen, maar is ook steeds vaker vereist door autoriteiten, banken en andere toezichthouders.
10. In hoeverre kan Kneppelhout mij helpen bij sanctie gerelateerde vragen?
Bij Kneppelhout adviseren wij ondernemingen over sanctieregels in de breedste zin. Of het nu gaat om vragen over exportbeperkingen, sancties tegen Rusland, screening van klanten of het opstellen van een ICP (Internal Compliance Programme): wij helpen bedrijven om grip te krijgen op deze complexe materie. Ook bij sanctieregels van de VS of het VK kunnen wij op hoofdlijnen begeleiden, meedenken over de risico’s en indien nodig doorverwijzen naar lokale sanctie specialisten.
Meer informatie
Mocht u a.d.h.v. dit artikel nog vragen hebben, neem dan contact op met onze specialisten Handel, Industrie en Logistiek:
