Technologische ontwikkelingen gaan tegenwoordig hard. Op het gebied van industrie, energie, maar ook op het gebied van voedingsmiddelen. Er komen steeds meer nieuwe voedingsmiddelen beschikbaar, door nieuwe bronnen (denk aan insecten) of nieuwe technologie (bijvoorbeeld kweekvlees). Om ervoor te zorgen dat er deze nieuwe voedingsmiddelen ook veilig zijn voor de consument geldt in Europa een Verordening die ziet op nieuwe voedingsmiddelen (Verordening (EU) 2015/2283) (hierna: de Verordening). [1]
Volgens deze verordening moet onder nieuwe voedingsmiddelen oftewel ‘novel foods’ worden verstaan een product of ingrediënt dat voor 15 mei 1997 nog niet als voedingsmiddel in de EU werd verkocht. Is sprake van een novel food, dan mag het product niet op de markt worden verkocht zonder dat voor dat product een goedkeuringsprocedure is doorlopen bij de Europese Commissie. De Commissie wint advies in van de European Food en Safety Authority (EFSA) en beoordeelt de aanvraag. Na goedkeuring wordt de novel food opgenomen op de Unielijst van goedgekeurde voedingsmiddelen. Als een ingrediënt, product of ingrediënt van een product op deze lijst is opgenomen geldt in beginsel dat eenieder deze novel food binnen de Europese Unie in de handel mag brengen, mits wordt voldaan aan de op de lijst opgenomen voorwaarden. Er kunnen bijvoorbeeld voorwaarden worden verboden aan de etikettering. Een aanvrager kan wel om gegevensbescherming verzoeken bij de aanvraag. Bij goedkeuring daarvan geldt de toelating van het nieuwe voedingsmiddel enkel voor deze aanvrager.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) ziet toe op de handhaving van deze Verordening. In artikel 2 Warenwetbesluit nieuwe voedingsmiddelen en genetisch gemodificeerde levensmiddelen is de verbodsbepaling opgenomen. Op grond van dit artikel is het verboden om te handelen in strijd met artikel 6 van de Verordening: het in de handel brengen van voedingsmiddelen die niet op de lijst van goedgekeurde voedingsmiddelen staat. De NVWA kan op deze grondslag na een klacht of ambtshalve handhavend optreden tegen partijen die niet goedgekeurde novel foods in de handel brengen. Daarnaast kan een bestuurlijke boete worden opgelegd. Volgens het Warenwetbesluit bestuurlijke boeten geldt voor deze overtreding een boete van EUR 525 voor kleine ondernemingen tot EUR 1.025 voor grote ondernemingen (meer dan 50 werknemers) of een omzet gerelateerde boete indien sprake is van een onderneming met een omzet van meer dan 10 miljoen.
Niet alleen de NVWA kan optreden in een situatie waarbij niet toegelaten voedingsmiddelen worden verhandeld. In een recente uitspraak van de Reclame Code Commissie (RCC) werd een klacht behandeld van een consument naar aanleiding van reclame-uitingen van een adverteerder op een website.[2] De reclame-uitingen zagen op een gezondheidsproduct met Nicotinamide Mononucleotide. De Europese Commissie heeft al in november 2022 geoordeeld dat Nicotinamide Mononucleotide een niet goedgekeurde novel food is, omdat de veiligheid daarvan niet kon worden vastgesteld en er dus nader onderzoek nodig was. Desondanks prijst deze adverteerder het product aan met claims als: “Vertraagt je fysiologische achteruitgang”, “Verbetert je hartfunctie en beschermt je hart”, “Verbetering van de status van Alzheimerpatiënten” en meer claims ten aanzien van de gezondheid.
De adverteerder (en ook aanbieder van het product) lijkt zich van geen kwaad bewust, nu deze enkel verweer voert in het kader van de claims. Hij verweert zich door aan te voeren dat er voldoende wetenschappelijke bewijs is om deze wetenschappelijke bevindingen ook in de informatie over het product te kunnen betrekken. Nog daargelaten dat in Europa alleen claims zijn toegestaan die zijn toegelaten op grond van de Claimsverordening [3], oordeelt de RCC in dit geval dat het product zonder goedkeuring in het geheel niet verhandeld had mogen worden. De RCC komt tot dat oordeel nadat advies is ingewonnen van Keuringsraad KOAG/KAG. KOAG/KAG is in Nederland de autoriteit als het gaat om gezondheidsclaims. Gezondheidsclaims die zijn toegestaan op grond van de Verordening kunnen ter preventieve toetsing aan KOAG/KAG worden voorgelegd.
KOAG/KAG informeert de RCC dat voor het Nicotinamide Mononucleotide geen preventieve toetst is uitgevoerd en dat het product geen goedkeuring heeft verkregen van de Europese Commissie. Om die reden oordeelt de RCC dat de bestreden reclame-uitingen in strijd zijn met artikel 4 van de Code Aanprijzing Gezondheidsproducten (CAG), op grond van welke bepaling het niet is toegestaan reclame te maken voor gezondheidsproducten indien deze niet vervaardigd of verhandeld mogen worden.
De RCC oordeelt daarbij dat de uitspraak tevens als alert moet worden verspreid. De RCC acht een alert noodzakelijk vanwege de omstandigheid dat zonder goedkeuring niet uitgesloten kan worden dat het gebruik van het product risico’s met zich brengt voor de gezondheid van consumenten. De RCC kan op grond van artikel 18, vierde lid van de Reglement betreffende de werkwijze van de Reclame Code Commissie en het College van Beroep voor het bedrijfsleven een uitspraak extra onder de aandacht brengen van een breder publiek door deze als alert te verspreiden. Dit levert voor de adverteerder natuurlijk de nodige reputatieschade op. Daarnaast is niet uitgesloten is dat ook de NVWA naar aanleiding van deze uitspraak de activiteiten van deze adverteerder zal nagaan en mogelijk handhavend optreedt.
Meer informatie
Binnenkort vertellen wij meer over dit onderwerp bij onze Roundtable ‘Gezondheidsclaims op levensmiddelen – wat wel en niet mag’. U kunt zich daarvoor aanmelden via deze link https://kneppelhout.nl/evenementen/1-juni-2023-roundtable-gezondheidsclaims-op-levensmiddelen-wat-wel-en-niet-mag/
==========
[1] Verordening (EU) 2015/2283 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2015 betreffende nieuwe voedingsmiddelen, tot wijziging van Verordening (EU) nr. 1169/2011 van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 258/97 van het Europees Parlement en de Raad en Verordening (EG) nr. 1852/2001 van de Commissie https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A32015R2283
[2] https://www.reclamecode.nl/uitspraken/resultaten/gezondheid-2023-00086/423925/
[3] Verordening (EG) Nr. 1924/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2006 inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen, https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:404:0009:0025:NL:PDF
