Voor het invoeren van agrarische producten in de Europese Unie (EU) is in bepaalde gevallen een invoercertificaat nodig. Een invoercertificaat is een document waarmee de EU het handelsverkeer tussen de EU en derde landen controleert en volgt. Doel is het beheer van contigenten en de bescherming van de Europese interne markt. Bij de aanvraag van een invoercertificaat bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) moet zekerheid worden gesteld.
De rechtbank Noord-Holland heeft recent op 28 december 2020 geoordeeld dat de voor een invoercertificaat gestelde zekerheid van € 23.508 terecht geheel verbeurd is verklaard, omdat de aanvrager van het certificaat per abuis een onjuist land van uitvoer had opgegeven. De ruimte om een minimale vergissing zoals deze te pardonneren is klaarblijkelijk beperkt.
Aanvraag zelf aanpassen is beperkt
In de uitspraak van de rechtbank Noord-Holland was de casus als volgt. Een in de EU gevestigde importeur is voornemens om tarwe te importeren uit Kazachstan en vraagt in dat kader bij de RVO een invoercertificaat aan. In plaats van bij de aanvraag Kazachstan op te geven, vermeldt de importeur per abuis Oekraïne als land van uitvoer en oorsprong. De mogelijkheid voor een aanvrager om zijn aanvraag zelf aan te passen is beperkt: dat kan slechts tot 13.00 uur op de dag van indiening van de aanvraag. De importeur ontdekt zijn fout onfortuinlijk genoeg te laat. Het invoercertificaat kan derhalve niet door de importeur worden gebruikt.
Het geschil spitst zich toe op de vraag of de Minister van Landbouw – de RVO geeft namens de Minister invoercertificaten af – bevoegd is af te zien van verbeurdverklaring van de gestelde zekerheid indien het onbenut laten van het invoercertificaat is terug te voeren op een kennelijke fout van de aanvrager bij de aanvraag. Douane is een exclusieve bevoegdheid van de EU, de regels omtrent de invoercertificaten worden dan ook beheerst door Europese regelgeving. Daaruit blijkt dat slechts bij een geslaagd verzoek tot erkenning van overmacht verbeurdverklaring van de gestelde zekerheid kan worden voorkomen. Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat in geval van een kennelijke fout in de aanvraag van het invoercertificaat de RVO de aanvraag aanpast, waardoor uiteindelijk aan verbeurdverklaring van de zekerheid niet wordt toegekomen.
Geen sprake van kennelijke fout
De termijn voor een verzoek tot erkenning van overmacht is 30 dagen na de dag waarop de importeur in kennis is gesteld door de Minister dat deze de uit zijn invoercertificaat voortvloeiende verplichting niet is nagekomen. Thans is dat 30 dagen na de verbeurdverklaring van de gestelde zekerheid. Aan de vraag of sprake is van overmacht komt de rechtbank niet toe nu de termijn waarop aan de Minister een dergelijk verzoek had moeten worden gedaan door de importeur onbenut is gelaten. Ten aanzien van de vraag of sprake was van een kennelijke fout bij de aanvraag van het invoercertificaat merkt de rechtbank het volgende op. Van een kennelijke fout kan worden gesproken wanneer uit summier onderzoek duidelijk wordt, dan wel duidelijk had moeten worden, dat de aanvraag waarschijnlijk geen goede weergave was van hetgeen de aanvrager beoogde aan te vragen. Van een kennelijke fout was volgens de rechtbank in deze zaak geen sprake.
Aanvraag invoercertificaat
Het onbenut laten van een invoercertificaat vanwege een abusievelijk verkeerd opgegeven land van uitvoer en oorsprong vormt een rechtsgrond om de gestelde zekerheid verbeurd te verklaren. De uitkomst lijkt voor beide partijen onbevredigend. De Minister heeft in het verweer te kennen gegeven gebonden te zijn aan het communautaire recht, dat weinig ruimte laat om een onfortuinlijke vergissing als deze te pardonneren, althans om in geval van een vergissing af te zien van de verbeurdverklaring van gestelde zekerheid. Ook de importeur zal dit beseffen; tegen de uitspraak van de douanekamer is binnen de daarvoor gestelde termijn geen beroep ingesteld. De aanvraag van een invoercertificaat luistert nauw en vergt oplettendheid. Een kleine fout is snel gemaakt, maar de mogelijkheid dit te verbeteren is beperkt.
