In onze praktijk krijgen we regelmatig de vraag of een bepaalde handelsrelatie kwalificeert als agentuur of distributie. De vervolgvraag luidt vaak of dit onderscheid überhaupt iets uitmaakt. Die laatste vraag kan in ieder geval bevestigend beantwoord worden. Het juridische onderscheid tussen agentuur en distributie brengt verschillende rechten en verplichtingen met zich mee. In dit artikel leggen we kort uit wat agentuur en distributie precies inhouden en zetten we de belangrijkste verschillen tussen deze twee handelsrelaties uiteen.
Wat is agentuur?
Agentuur is de handelsrelatie waarbij een tussenpersoon, de agent, contracten ofwel verkopen probeert binnen te slepen voor zijn opdrachtgever, de principaal. De agent wordt dus in opdracht van de principaal op pad gestuurd om klanten binnen te halen. De agent kan worden ingezet voor de verkoop van zowel goederen als diensten.
Een belangrijk kenmerk van agentuur is dat de agent enkel optreedt als tussenpersoon en zelf aldus géén partij wordt bij de uiteindelijke overeenkomst die wordt afgesloten. De overeenkomst voor de verkoop van goederen of diensten wordt aangegaan tussen de principaal (de opdrachtgever) en de uiteindelijke klant, de afnemer van de goederen of diensten. Zodra de agent de (potentiële) klant in contact heeft gebracht met zijn opdrachtgever (al dan niet gepaard gaande met onderhandelingen vooraf), stapt hij als het ware tussen deze relatie uit en draagt verder geen risico voor de overeengekomen transactie.
Als de overeenkomst tot stand is gekomen door de inspanningen van de agent, heeft de agent recht op commissie (ook wel: provisie). Dit komt meestal neer op een bepaald percentage van de uiteindelijke verkoopprijs die in het contract wordt overeengekomen (de orderwaarde). De uiteindelijke afnemer heeft met deze commissie niets te maken – de principaal dient de commissie aan de agent te betalen. De agentuurovereenkomst is een bijzondere overeenkomst die is geregeld in Boek 7, afdeling 4 van het Burgerlijk Wetboek. De toepasselijke wetgeving voor agentuur is grotendeels Europees vastgesteld, wat betekent dat de belangrijkste regels voor agentuur in heel de Europese Unie hetzelfde zijn.
Wat is distributie?
Distributie is een handelsrelatie waarbij een dealer, de distributeur, bepaalde goederen van een producent, leverancier of merkhouder inkoopt, om deze vervolgens door te verkopen. De distributeur wordt door de inkoop van de goederen op enig moment dus zelf eigenaar van de goederen en houdt hier een voorraad voor aan. De distributeur draagt hiervoor dan ook zelf het risico. De distributeur is zelf partij bij de uiteindelijke koopovereenkomst die met de klant wordt aangegaan.
Het verdienmodel voor de distributeur bestaat niet uit het ontvangen van commissie, maar uit de mogelijke marges die hij verkrijgt bij de doorverkoop van de producten.
Distributie is niet geregeld in de wet. Dat betekent dat partijen vrij zijn eigen afspraken te maken. Hierbij dienen echter wel de regels van het mededingingsrecht in acht genomen te worden. Zo is het bijvoorbeeld verboden om aan een distributeur een verplichte doorverkoopprijs op te leggen, omdat dit neerkomt op een ongeoorloofde prijsafspraak. Vaak wordt aan de distributeur een bepaald geografisch gebied toegewezen, waar hij de producten mag verkopen.
Belangrijkste verschillen tussen agentuur en distributie
Risico’s in handelsrelatie:
- De agent handelt voor rekening en risico van zijn principaal en draagt zelf geen economisch risico voor de transactie die tot stand gebracht wordt. Het enige risico dat de agent loopt is dat hij geen recht heeft op commissie als de transactie uiteindelijk geen doorgang vindt. Een agent zal bovendien aansprakelijk zijn als hij een klant aanbrengt van wie hij redelijkerwijs had behoren te weten dat deze insolvent is.
- De distributeur handelt daarentegen wél voor eigen rekening en risico: indien zijn uiteindelijke klant bijvoorbeeld niet betaalt voor de producten, is dat enkel het probleem van de distributeur als zijnde contractspartij bij de transactie.
Toepasselijkheid mededingingsrecht:
Voorgaande risico’s zijn mede bepalend voor de kwalificatie als agentuur dan wel distributie in het licht van het mededingingsrecht. De naam van een overeenkomst is hiervoor overigens niet bepalend, maar de inhoudelijke afspraken die worden gemaakt wél.
- Agentuur is in principe uitgesloten van toepassing van het (Europese) mededingingsrecht. Dat betekent onder meer dat er met de agent prijsafspraken gemaakt mogen worden. Als de agent echter toch significante financiële risico’s draagt (bijvoorbeeld door bepaalde investeringen te moeten maken), is er geen sprake van een ‘zuivere’ agentuurrelatie, waardoor het mededingingsrecht alsnog toepassing kan vinden.
- Op een distributierelatie is het mededingingsrecht onverkort van toepassing. Het is een opdrachtgever (principaal) om die reden niet toegestaan om een bepaalde wederverkoopprijs op te leggen aan de distributeurs. Ook bepaalde geografische beperkingen die aan de distributeur worden opgelegd kunnen in strijd zijn met het mededingingsrecht.
Beëindiging van de relatie en verschuldigde vergoedingen:
- Bij de opzegging van een agentuurrelatie dienen wettelijke opzegtermijnen in acht genomen te worden, welke termijn langer is naarmate de agentuurrelatie langer heeft geduurd. Een agent heeft bij de beëindiging van de relatie onder omstandigheden bovendien recht op een goodwill-vergoeding. Zo’n vergoeding zal betaald moeten worden als de agent nieuwe, blijvende klanten heeft aangebracht bij de principaal, waar de principaal ook na het vertrek van de agent nog de vruchten van plukt.
- Bij een distributierelatie zijn partijen vrij om bepaalde afspraken te maken omtrent de opzegging van de overeenkomst. Slechts in bijzondere omstandigheden, bijvoorbeeld in geval van een langdurige relatie of een grote mate van afhankelijkheid aan de zijde van de distributeur, kan een rechter oordelen dat er bij de opzegging van de overeenkomst een langere termijn in acht genomen moet worden of dat er een schadevergoeding aan de distributeur betaald dient te worden, hetgeen beoordeeld wordt naar de maatstaven van redelijkheid en billijkheid.
Of u moet kiezen voor een agentuurrelatie of een distributierelatie hangt af van uw specifieke wensen en behoeftes.
Meer informatie
Mocht u advies willen inwinnen over deze verschillende vormen van handel drijven, of assistentie behoeven bij het opstellen of checken van een agentuur- of distributieovereenkomst, neemt u dan gerust contact op met onze specialist Céline Goedhart (cg@kneppelhout.nl).
