Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM)

Vanaf 1 oktober 2023 wordt het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM, mechanisme voor koolstofgrenscorrectie) geleidelijk ingevoerd. Het CBAM is een Europese verordening die de EU in gaat zetten voor de correctie aan de grens van de CO2-uitstoot die is vrijgekomen bij de productie van bepaalde goederen buiten de EU. CBAM is dan ook niet gericht op invoer uit specifieke landen, maar op de koolstof emissies ingebed in de in te voeren producten.

Invoer CBAM

CBAM zal worden ingevoerd in fasen. De eerste fase is een transitie periode (1-10-2023 – 31-12-2025) die wordt gezien als een leerfase. In deze periode moeten importeurs een rapportage opstellen waarin de emissies zijn berekend die zijn vrijgekomen bij de productie van de geïmporteerde goederen, hierna: ingebedde emissies.

Deze ingebedde emissies bestaan uit:

1. De directe emissies die vrijkomen bij het productieproces en bij de productie van warmte die wordt gebruikt in het productieproces, onafhankelijk van de locatie van de productie van deze warmte.
2. De indirecte emissies die vrijkomen bij de productie van elektriciteit die gebruikt wordt in het productieproces, onafhankelijk van de locatie van de productie van deze elektriciteit
3. In sommige gevallen ook de directe en indirecte emissies van de relevante inputmaterialen (precursoren)

In deze fase vindt nog geen heffing over deze emissies plaats. Wel kunnen de autoriteiten een boete opleggen wanneer de rapportageverplichting niet is opgevolgd. De definitieve fase start dan op 1 januari 2026

• Van 2026 tot 2033 zullen de ingebedde emissies voor CBAM-goederen geleidelijk worden belast. De kosteloze toewijzingen in het kader van het EU-ETS worden dan geleidelijk afgebouwd.
• Vanaf 2034 zal 100% van de ingebedde emissies van de CBAM-goederen worden belast worden er geen kosteloze toewijzingen meer gegeven onder het EU-ETS voor deze goederen.

In de eerste fase van de opzet van dit mechanisme is de aandacht gericht op goederen die het grootste risico voor koolstoflekkage vormen. Deze goederen worden verder aangeduid als CBAM-goederen en betreffen de volgende sectoren.

• Cement
• Elektriciteit
• Meststoffen
• IJzer en staal
• Aluminium
• Waterstof

Importeert u goederen die worden ingedeeld onder een van de goederencodes (CN-codes) opgenomen in deze lijst, met een waarde van meer dan €150,- per zending, dan moet u beslist verder lezen. Komen uw goederen niet voor op deze lijst, dan kunt u nog steeds verder lezen als dit onderwerp uw interesse heeft. Het CBAM past in de doelstelling van de Unie om de netto uitstoot van CO2 uiterlijk 2050 terug te brengen naar nul. Om het ambitieuze klimaatbeleid in de Unie uit te kunnen voeren heeft de Commissie het noodzakelijk geacht om ook de broeikasgasemissies die vrijkomen bij de productie van ingevoerde goederen op te nemen in het te voeren beleid. Enerzijds ter bescherming van de eigen industrie en anderzijds ter stimulering van klimaatmaatregelen bij landen die exporteren naar de Unie.

Bij de opzet van de regelgeving is zoveel mogelijk aangesloten bij criteria die zijn gesteld bij opstelling van de (huidige) EU-ETS maatregelen. (Emission Trade System; de gratis emissierechten in het kader van de EU-ETS worden afgebouwd). Op basis van deze criteria zijn de bovenstaande industriesectoren, in deze fase, geselecteerd. CBAM is dan ook niet gericht op invoer uit specifieke landen, maar op de koolstof emissies ingebed in de in te voeren producten. Het systeem is compliant met de regels die zijn opgesteld in de WTO. Vóór het einde van de overgangsperiode (derhalve vóór eind 2025) zal de EU Commissie nagaan of het toepassingsgebied moet worden uitgebreid tot andere goederen waarvoor een risico op koolstoflekkage bestaat, waaronder organische chemicaliën en polymeren, met als doel per 2030 alle goederen die onder de EU-ETS vallen op te nemen.

Aangiftesysteem

Het CBAM-systeem is gebaseerd op een aangifte/rapportagesysteem. Dit aangiftesysteem sluit aan bij de procedures van het Douanewetboek van de Unie (DWU). De CBAM-verordening maakt de “CBAM-aangever” of “Reporting declarant” verantwoordelijk voor de aangifte. In principe is de importeur. Het DWU kent geen eigen definitie van het begrip “Importeur”, maar in artikel 3, lid 15 van de CBAM-verordening wordt “Importeur” gedefinieerd als: de persoon die in eigen naam en voor eigen rekening een douaneaangifte voor het in het vrije verkeer brengen van goederen indient, of indien de douaneaangifte overeenkomstig artikel 18 van Verordening (EU) nr. 952/2013 door een indirecte douanevertegenwoordiger wordt ingediend, de persoon namens wie een dergelijke aangifte wordt ingediend.

De aangifte kan derhalve worden gedaan door:

1. De importeur zelf;
2. De indirecte (douane)vertegenwoordiger

In beide gevallen moeten deze personen een toelatingsaanvraag indienen bij de Nederlandse Emissie Autoriteit (NEA) om de status “Toegelaten CBAM-aangever” te verkrijgen. Bent u niet gevestigd in de EU? Dan kan alleen een indirect vertegenwoordiger voor u optreden als importeur van CBAM-goederen en voor u aan de verplichtingen van de verordening voldoen.

Rapportage tijdens transitiefase

Importeurs moeten vanaf 1 oktober 2023 de invoer van CBAM-goederen (waarde per zending > €150) rapporteren aan de EU Commissie. Er bestaan dan nog geen verdere (financiële) verplichtingen. De rapportage moet binnen 1 maand na afloop van het kwartaal waarin de invoer heeft plaatsgevonden digitaal worden ingediend via een IT-systeem van de Europese Commissie.2023/956. De Nederlandse Emissieautoriteit geeft op haar website duidelijke informatie over deze wetgeving en de guidance die de Europese Commissie heeft opgesteld. Voor de berekening heeft de commissie een “communication Template opgesteld dat de importeur begeleid bij het opstellen van de berekeningen ten behoeve van de rapportages. Het is raadzaam om, als uw bedrijf CBAM-goederen importeert, deze informatie tijdig te raadplegen. De rapportageverplichtingen voor de importeur zijn niet eenvoudig.

Einde transitie periode

De transitie periode eindigt op 31 december 2025. Vanaf die datum zal een heffing drukken op CBAM-goederen. Om aan de heffingsverplichtingen te voldoen zal de importeur CBAM-certificaten moeten aanschaffen die de ingebedde emissies van de ingevoerde CBAM-goederen dekken. Voor het importeren van CBAM-goederen, het kopen van CBAM-certificaten en het indienen van CBAM-verklaringen is een specifieke vergunning als ‘Geautoriseerde (CBAM) aangever’ vereist. Deze vergunning zal in Nederland worden afgegeven door de Nederlandse Emissie Autoriteit aan in de Unie gevestigde importeurs of vertegenwoordigers die namens een of meer importeurs optreden.

De ingebedde emissies die in aanmerking zullen worden genomen voor de heffing, worden berekend op grond van de in bijlage IV van Verordening (EU) 2023/956 beschreven methodes. Voor bepaalde goederen worden enkel de directe emissies berekend. De toegelaten CBAM aangever moet een administratie bijhouden van de informatie die nodig is voor de berekening van de ingebedde emissies volgens bijlage V van de verordening. Daarnaast moet deze administratie voldoende nauwkeurig zijn om de controle volgens de vastgestelde verificatiebeginselen mogelijk te maken.

Wat nu te doen

Hoewel nog geen overeenstemming (tussen de EU lidstaten) is bereikt over alle details van het CBAM, bestaat er geen twijfel meer over de invoering van deze heffing. Importeurs dienen dan ook voorbereid te zijn op de rapportageverplichting gedurende de overgangsperiode en de toekomstige heffing. Ter voorbereiding kunnen de volgende acties worden genomen:

1. De importeur moet vaststellen of ingevoerde producten, op dit moment, worden aangemerkt als CBAM-goederen.
   1. Wat is de oorsprong van deze goederen;
   2. Wat is de waarde en volume per zending van deze goederen;
   3. Wie zijn de producenten van de ingevoerde goederen.

2. Welke informatie/gegevens zijn met betrekking tot de ingevoerde CBAM-goederen nodig om de ingebedde emissies te berekenen en te voldoen aan de rapportageverplichting;
   1. Als de goederen rechtstreeks bij de producent worden gekocht, dan kan de producent worden benaderd om de nodige informatie aan te leveren.
   2. Als de goederen niet direct van de producent worden gekocht, wie in de keten kan dan de benodigde informatie aanleveren.

3. De rapportageverplichting en de administratie en bewaring van de informatie daartoe moet worden ingebed in de organisatie van de importeur.
   1. Het is aan te raden om de opzet en onderhoud (er zullen vast nog wijzigingen komen) in te bedden in uw organisatie;
   2. Gezien het belang van de rapportageverplichting en de toekomstige heffing adviseren wij ook om de te ontwikkelen bedrijfsprocessen onderdeel uit te doen maken van de interne controleprocedures van het bedrijf om compliance met de wetgeving te waarborgen;
   3. Als u als importeur zelf een autorisatie als “Toegelaten CBAM-aangever” aanvraagt moet een opzet worden gemaakt om de kwartaal aangifte op te stellen.
   4. Bij uitbesteding van de rapportageverplichting moeten afspraken hierover worden gemaakt met de derde partij die de rapportage zal verzorgen.

Tot slot

De eerste formele (administratieve) verplichtingen onder CBAM zijn ingegaan op 1 oktober 2023. Vanaf 1 oktober 2023 moeten de onder het toepassingsgebied vallende goederen worden gerapporteerd. Tijdens de overgangsperiode tot eind 2025 zal het CBAM alleen werken als een rapportageverplichting voor de CBAM-gemachtigde aangever zonder dat de belasting verschuldigd is. Voor bedrijven die goederen invoeren (of afhankelijk zijn van de invoer van) die onder het toepassingsgebied van het CBAM vallen (of die naar verwachting onder het toepassingsgebied van het CBAM gaan vallen) is het essentieel om inzicht te krijgen in de mogelijke gevolgen van de kosten van CBAM voor hun toeleveringsketen en waardeketen. Daarbij moet goed worden gekeken naar de compliance vereisten onder CBAM.