Met de invoering van de Europese SUP-richtlijn in Nederland wordt sinds 2021 het gebruik van wegwerpplastic teruggedrongen. Zo zijn de plastic rietjes en roerstaafjes verdwenen, is het percentage voor de doelstelling om te recyclen hoger en bevatten bepaalde producten een aanduiding op de verpakking. Vanaf juli 2023 zal er nog meer gaan veranderen.
Europese SUP-richtlijn & regelgeving
De EU-Richtlijn 2019/904 bevat maatregelen om plastic afval in het milieu terug te dringen. De bepalingen uit de richtlijn zijn in de Nederlandse wetgeving allereerst geïmplementeerd in het Besluit kunststofproducten voor eenmalig gebruik (17 juni 2021) en het Besluit beheer verpakkingen 2014.
Met de ministeriële regeling kunststofproducten voor eenmalig gebruik van 29 maart 2022 (hierna: de Regeling) is vervolgens met reductiemaatregelen invulling gegeven aan de (nader in te vullen) vereisten uit de EU-richtlijn 2019/904. De Regeling gaat uit van vier doelen:
- Reductie van kunststof drinkbekers en voedselverpakkingen voor eenmalig gebruik;
- Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid waarbij producenten betalen voor het opruimen van kunststof wat zij op de markt hebben gebracht;
- Bewustwording van publiek vergroten;
- Verslaglegging.
We richten ons in dit blog enkel op de eerste twee doelen: de maatregelen ten behoeve van de reductie van kunststofproducten voor eenmalig gebruik en de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid.
Uit de Regeling volgt allereerst dat per 1 juli 2023 een verbod geldt op het gratis verstrekken van deze kunststof wegwerpbekers en voedselverpakkingen voor eenmalig gebruik. De hoogte van de bijdrage die moet worden betaald voor de verpakkingen wordt uiteindelijk bepaald door de exploitant. In de Regeling zijn daarom enkel niet-bindende adviesbedragen opgenomen, te weten € 0,25 voor bekers en € 0,50 voor maaltijdverpakkingen. Voor voorverpakte groente, fruit en noten geldt een adviesbedrag van € 0,05. Dit om de consumptie van deze gezonde producten niet te ontmoedigen.
De meerprijs moet worden betaald over de zogenaamde verkoopeenheid. Dat houdt in de totale verpakking van het product, dus bijvoorbeeld een beker of een bakje. De definitieve bijdrage dient vervolgens apart op de bon te worden vermeld, zodat voor de consument duidelijk is hoe hoog de bijdrage is. Daarnaast is een exploitant verplicht tot het aanbieden van een herbruikbaar alternatief dan wel het accepteren van een herbruikbare beker of voedselverpakking die een klant zelf heeft meegebracht.
Vanaf 1 januari 2024 mogen bedrijven ook geen kunststof wegwerpbekers en voedselverpakkingen voor eenmalig gebruik meer gebruiken voor consumptie ter plaatse. Het is dan verplicht om herbruikbare alternatieven aan te bieden, zoals afwasbaar servies en bekers.
Tot slot wordt op grond van de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid per SUP-eenheid die in de handel wordt gebracht door de producent een bijdrage betaald aan het Afvalfonds Verpakkingen. Dat kunnen per product meerdere SUP-eenheden zijn, ondanks dat er sprake is van slechts één verkoopeenheid.
Reikwijdte
Niet alle verpakkingen kunnen worden gekwalificeerd als wegwerpbekers en voedselverpakkingen voor eenmalig gebruik. De bepalingen uit de Regeling zijn enkel van toepassing op verpakkingen waarbij (1) het gaat om onmiddellijke consumptie, (2) typisch vanuit de verpakking wordt genuttigd én (3) het product gereed is voor consumptie zonder verdere bereiding. Daarbij valt te denken aan frietbakjes, hamburgerdoosjes, dessert of ijs in portieverpakking, broodbeleg in portieverpakking, saladeschalen etc.
Dat betekent dat de regels niet enkel van toepassing zijn op producten van voor de hand liggende locaties, zoals snackbars en koffiezaken, maar eveneens voor supermarkten en kantines.
Enkel voor zorginstellingen en gesloten inrichtingen (zoals bijvoorbeeld gevangenissen) wordt een uitzondering gemaakt. Op die locaties is het gebruik van wegwerpbekers en -voedselverpakkingen vanwege de veiligheid, hygiëne en kans op kruisbesmettingen onvermijdelijk.
Praktijk
Als een consument in augustus 2023 op het treinstation een bakje salade (inclusief apart verpakte dressing) en een kop koffie koopt, betekent dat het volgende:
Het saladebakje en de koffiebeker betreffen een wegwerpbeker en een voedselverpakking voor eenmalig gebruik. Uitgaande van de in de Regeling opgenomen adviesbedragen kost dit de consument € 0,50 extra voor het saladebakje en € 0,25 extra voor de koffiebeker.
De producent betaalt voor de op de markt gebrachte SUP-eenheden. Voor het saladebakje betreft dit maar liefst vier SUP-eenheden: het saladebakje + seal en het dressingbakje + seal. De koffiebeker betreft één SUP-eenheid, omdat deze niet is voorzien van een deksel.
Al met al dus een ingrijpende wijziging van de bestaande situatie die erop is gericht om het plastic in het milieu zoveel mogelijk terug te dringen. Het is niet meer dan logisch dat de producenten de extra kosten zullen doorberekenen in de prijs met (verdere) prijsstijgingen tot gevolg. Dat is enkel anders als er nu snel nog alternatieve verpakkingen worden bedacht waarvoor geen afdracht aan het Afvalfonds behoeft te worden gedaan. We zullen moeten zien welke bedrijven daarin slagen.
Meer informatie
Heeft vragen of wilt u meer weten over de SUP-richtlijn, dan kunt u contact opnemen met onze voedsel & landbouw advocaten.
