Er is weinig zo frustrerend als weten dat je feitelijk gelijk hebt en dat bewijs er is of moet zijn, maar dat de wederpartij of iemand anders dit heeft en het niet afgeeft. Vaak geldt: beter één vogel in de hand dan tien in de lucht. Daarom is positief nieuws dat per 1 januari 2025 met de invoering van het nieuwe bewijsrecht de wettelijke mogelijkheid is gecreëerd om conservatoir beslag te leggen op gegevens of zaken die kunnen dienen als bewijsmateriaal in een procedure.
Zeker in combinatie met de verruiming van het recht op inzage, afschrift of uittreksel van bepaalde gegevens. Conservatoir bewijsbeslag was voorheen alleen wettelijk geregeld voor zaken die gaan over intellectuele eigendomsrechten (art. 1019b e.v. Rv), maar er was ook al rechtspraak van de Hoge Raad dat ook in zaken die niet over IE-zaken gaan, conservatoir bewijsbeslag kon worden gelegd. Met de wetswijziging voor de invoering van het nieuwe bewijsrecht is die rechtspraak gecodificeerd. Conservatoir bewijsbeslag voorkomt dat een wederpartij de gelegenheid krijgt bewijs te vernietigen.
Hebben, maar (nog) niet kennen
Conservatoir bewijsbeslag geeft alleen de mogelijkheid bewijsmateriaal veilig te stellen. Het betekent nog niet dat de beslaglegger ook het recht heeft om van de inhoud van het in beslag genomen bewijsmateriaal kennis te nemen. Daarvoor moet eerst een verzoek tot inzage worden gedaan. Verder is, als de in beslag genomen zaak van belang is voor een onderzoek door een deskundige, het mogelijk een verzoek tot het gelasten van een deskundigenbericht te doen. Als het inzageverzoek wordt afgewezen, moeten de gegevens door de deurwaarder direct worden teruggegeven, onder gelijktijdige vernietiging van alle eventuele gemaakte kopieën.
Bewijsbeslag: De te volgen procedure
Bewijsbeslag is mogelijk na verlof van de voorzieningenrechter. De rechter toetst of de verzoeker voldoende belang bij inzage heeft en of zich niet één van de afwijzingsgronden voordoet, te weten:
- dat de informatie die verlangd wordt, niet voldoende bepaald is;
- onvoldoende belang bij het beslag bestaat;
- het verzoek in strijd is met de goede procesorde;
- sprake is van misbruik van bevoegdheid; of
- andere gewichtige redenen bestaan die zich verzetten tegen het bewijsbeslag.
Namens de verzoeker dient een advocaat een verzoekschrift in tot het leggen van bewijsbeslag. Hij vermeldt daarin:
- de gegevens of zaken waarvan inbeslagneming wordt verzocht en waar deze zijn;
- de rechtsbetrekking die aan de beslaglegging ten grondslag ligt;
- de naam en woonplaats van de wederpartij en van de derde als onder een ander dan de wederpartij beslag wordt gelegd;
- het belang bij de beslaglegging en de feiten en omstandigheden op grond waarvan gegronde vrees voor verduistering of verlies van de in beslag te nemen gegevens of zaken bestaat;
- de aard en het beloop van de ingestelde of nog in te stellen vordering of het ingediende of nog in te dienen verzoek;
- de naam en hoedanigheid van de deskundige (IT-specialist) die de deurwaarder kan bijstaan bij de beslaglegging, als onder de in beslag te nemen gegevens elektronisch opgeslagen gegevens vallen.
Noch de wederpartij, noch een eventuele derde (als onder een ander dan de wederpartij beslag wordt gelegd), noch andere belanghebbenden worden in principe gehoord over het verzoek, behalve als het gaat om een financiële instelling, zoals banken en verzekeraars. De reden daarvoor is dat bij dergelijke instellingen niet snel sprake zal zijn van gegronde vrees voor verduistering of verlies van bewijsmateriaal, waardoor het verzoek om bewijsbeslag onder zo’n instelling niet snel toewijsbaar zal zijn.
Als op het tijdstip van het verlof er nog geen hoofdprocedure loopt, wordt het verlof verleend onder de voorwaarde dat binnen een door de voorzieningenrechter te bepalen termijn een hoofzaak wordt gestart. Bij overschrijding van deze termijn vervalt het beslag. Verlof tot het leggen van beslag wordt niet verleend als de bescherming van vertrouwelijke gegevens of zaken niet is gewaarborgd. De beoordeling door de voorzieningenrechter is summier. De volledige toetsing komt pas later, als om inzage in het in beslag genomen bewijsmateriaal wordt verzocht.
De beslaglegging
De deurwaarder legt het beslag. De verzoeker mag daarbij niet aanwezig zijn, tenzij de rechter anders heeft bepaald of de deurwaarder zijn aanwezigheid noodzakelijk acht voor het aanwijzen van de in beslag te nemen gegevens of zaken. In alle gevallen wordt de bescherming van vertrouwelijke gegevens gewaarborgd. Degene onder wie beslag wordt gelegd, is verplicht zijn medewerking aan de tenuitvoerlegging van het rechterlijk verlof tot beslaglegging te verlenen. Onder de in beslag te nemen gegevens wordt ook begrepen de gegevensdrager (zoals harddisks) zelf.
Dadelijk na de beslaglegging of uiterlijk op de volgende dag gaat de deurwaarder over tot een meer nauwkeurige aanduiding van de gegevens of zaken die in beslag zijn genomen. Het proces-verbaal wordt binnen drie dagen na de beslaglegging betekend aan de wederpartij en bij een beslag onder een derde, ook aan de derde en als er een bewaarder is, ook aan hem. Het proces-verbaal dat is bestemd voor de beslaglegger bevat een globale aanduiding van de in beslag genomen gegevens of zaken.
Meer informatie
Mocht u a.d.h.v. dit artikel nog vragen hebben, neem dan contact op met Joost Wery (jw@kneppelhout.nl), specialist bewijsbeslag.
