Op 1 september 2023 trad de Wet implementatie richtlijn grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen in werking. Deze wet zorgt voor implementatie van de Mobiliteitsrichtlijn, waarmee een geharmoniseerd kader wordt gecreëerd voor grensoverschrijdende verrichtingen. Dit brengt nieuwe mogelijkheden met zich mee in het kader van de vrijheid van vestiging binnen de EU.
De Mobiliteitsrichtlijn (hierna ook wel: de Richtlijn) ziet op grensoverschrijdende fusies, splitsingen en omzettingen (samen: grensoverschrijdende verrichtingen). De grensoverschrijdende fusie was al eerder in de Nederlandse wet opgenomen en kon daarom op grond van nationale wetgeving worden uitgevoerd. De mogelijkheid tot het uitvoeren van grensoverschrijdende splitsingen en omzettingen werd gecreëerd door uitspraken van het Hof van Justitie, maar een wettelijk kader ontbrak vooralsnog. Dit leidde tot onzekerheid omtrent de vereiste procedurele stappen en de waarborgen voor betrokken belanghebbenden. De Mobiliteitsrichtlijn poogt hier verandering in te brengen door een regelgevend kader te bieden voor grensoverschrijdende splitsingen en omzettingen. Ook de grensoverschrijdende fusie wordt aan nieuwe regels onderworpen, waardoor een geharmoniseerd kader wordt gecreëerd voor de verschillende grensoverschrijdende verrichtingen. Daarnaast schept de Richtlijn meer duidelijkheid in de waarborgen voor betrokken belanghebbenden, zoals aandeelhouders, schuldeisers en werknemers. [1]
Toepassingsbereik
Niet elke onderneming of verrichting valt onder de scope van de implementatiewet. De wet ziet in de eerste plaats enkel op kapitaalvennootschappen (in Nederland de BV of NV). Bovendien kent de wet een geografische beperking: de vennootschappen moeten zijn opgericht naar het recht van een lidstaat van de EU of EER (Europese Economische Ruimte). [2] Tot slot geldt voor de grensoverschrijdende splitsing – waarbij (een deel van) het vermogen van een vennootschap overgaat op een of meer andere vennootschappen – nog een laatste beperking: enkel indien de vennootschap waar het vermogen op overgaat, pas gedurende de splitsing wordt opgericht, valt deze splitsing onder het bereik van de wet. Er moet dus worden gesplitst naar een nieuwe vennootschap. Indien de verkrijgende vennootschap al bestaat bij aanvang van de splitsing, is de wet niet van toepassing. [3]
Nieuwe procedurevoorschriften
De Richtlijn biedt procedurevoorschriften voor de drie fasen van een grensoverschrijdende verrichting: de voorbereidende, besluitvormende en uitvoerende fase.
Voorbereidende fase
De voorbereidende fase omvat alle voorbereidende handelingen voor de grensoverschrijdende verrichting. Denk hierbij aan het opstellen van een voorstel, het doen van inlichtingen en het deponeren van stukken. [4] Ten opzichte van de huidige regels voor de fusie, geldt op grond van de Richtlijn een uitgebreidere rapportageverplichting en dienen aandeelhouders en de ondernemingsraad eerder én meer informatie te ontvangen over de fusie. Deze rapportageverplichting voor de fusie geldt bovendien in gelijke mate voor de grensoverschrijdende omzetting en splitsing. Daarnaast dient het bestuur een kennisgeving te doen aan de aandeelhouders, schuldeisers en ondernemingsraad, ter vermelding van het feit dat zij tot vijf dagen voorafgaand aan het besluit opmerkingen kunnen indienen over het verrichtingsvoorstel. [5]
Besluitvormende fase
In de tweede fase besluit de algemene vergadering van aandeelhouders over het verrichtingsvoorstel. De Richtlijn vormt een aanscherping op de huidige besluitvormingsregels ten aanzien van de fusie, omdat nu een twee derde meerderheid is vereist. Voor de omzetting en splitsing zijn vergelijkbare besluitvormingsregels geïntroduceerd. [6]
Uitvoerende fase
In de laatste fase dient een notaris, zoals ook al bij de grensoverschrijdende fusie, een pre-verrichting attest af te geven, ter verklaring van de rechtmatigheid van de verrichting. Dit attest wordt nu uitgebreid met een fraudetoets, op grond waarvan de notaris moet nagaan of de verrichting niet omwille van frauduleuze doeleinden of andere vormen van misbruik wordt opgezet. Het slotattest, waarmee wordt verklaard dat aan alle procedurele vereisten is voldaan, blijft grotendeels gelijk en komt tevens voor de omzetting en splitsing te gelden. Tot slot brengt de Richtlijn nadere verplichtingen met zich mee voor de inschrijving in het handelsregister, zodat er meer inzage is in de geschiedenis van de betrokken vennootschappen. [7] Voorheen werd volstaan met een mededeling van het handelsregister waar de verkrijgende vennootschap (de vennootschap na fusie) staat ingeschreven aan het handelsregister van de verdwijnende vennootschappen, over de inschrijving van de fusie. [8] Nu is tevens expliciet geregeld dat de inschrijvingen van de verdwijnende fusies moeten worden doorgehaald, en dienen beide handelsregisters extra informatie op te nemen: de reden van inschrijving/doorhaling (de grensoverschrijdende fusie), de datum van registratie/doorhaling en het inschrijfnummer, de naam en de rechtsvorm van de verdwijnende en verkrijgende vennootschappen. [9] Voor de grensoverschrijdende splitsing en omzetting gelden soortgelijke in- en uitschrijfregels als voor de fusie. [10]
Waarborgen voor belanghebbenden
Onder de Richtlijn krijgen aandeelhouders, schuldeisers en werknemers meer bescherming. Zo staat voor aandeelhouders een uittreedmogelijkheid open wanneer zij tegen het besluit hebben gestemd. Ook kunnen zij ná het besluit nog de schadeloosstelling en ruilverhouding van aandelen aanvechten. Schuldeisers hebben de mogelijkheid om tot drie maanden na openbaarmaking van het verrichtingsvoorstel verzet aan te tekenen of waarborgen af te dwingen. Hierbij kan gedacht worden aan een (bank)garantie of pandrecht. Tot slot dient een vennootschap in bepaalde gevallen onverwijld na bekendmaking van het fusievoorstel in overleg te treden met de werknemers, omtrent hun zeggenschap in de samenstelling van het bestuur/toezicht (de rechtspersonenrechtelijke werknemersmedezeggenschap). [11]
Overgangsrecht
Voor gevallen waarin een verrichting al is aangevangen alvorens de implementatiewet in werking is getreden, biedt de Richtlijn een overgangsregeling: indien het verrichtingsvoorstel vóór 1 september 2023 is gedeponeerd bij het handelsregister, valt de grensoverschrijdende verrichting nog niet onder het bereik van de implementatiewet. [12]
Meer informatie
Heeft u behoefte aan meer informatie inzake de strekking van dit artikel en de Mobiliteitsrichtlijn? Onze advocaten van de sectie ondernemingsrecht staan voor u klaar.
[1] Kamerstukken II 2022/23, 36267, nr. 3, p. 1-5; Informatieblad Wet implementatie richtlijn grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen (brochure Ministerie van Justitie en Veiligheid), 29 augustus 2023, via Informatieblad Wet Implementatie richtlijn grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen | Brochure | Rijksoverheid.nl.
[2] Kamerstukken II 2022/23, 36267, nr. 3, p. 6; Informatieblad Wet implementatie richtlijn grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen (brochure Ministerie van Justitie en Veiligheid), 29 augustus 2023, via Informatieblad Wet Implementatie richtlijn grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen | Brochure | Rijksoverheid.nl.
[3] Kamerstukken II 2022/23, 36267, nr. 3, p. 1.; Informatieblad Wet implementatie richtlijn grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen (brochure Ministerie van Justitie en Veiligheid), 29 augustus 2023, via Informatieblad Wet Implementatie richtlijn grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen | Brochure | Rijksoverheid.nl.
[4] Informatieblad Wet implementatie richtlijn grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen (brochure Ministerie van Justitie en Veiligheid), 29 augustus 2023, via Informatieblad Wet Implementatie richtlijn grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen | Brochure | Rijksoverheid.nl.
[5] Kamerstukken II 2022/23, 36267, nr. 3, p. 8, 35, 79 & 111.
[6] Kamerstukken II 2022/23, 36267, nr. 3, p. 8 & 46.
[7] Kamerstukken II 2022/23, 36267, nr. 3, p. 9.
[8] Art. 2:333j BW historisch, geldend tot 1 september 2023, via Burgerlijk Wetboek Boek 2, Artikel 333j [Mededeling aan registers] (15-07-2008 tot 01-09-2023) | Navigator.
[9] Art. 2:333j BW; Kamerstukken II 2022/23, 36267, nr. 3, p. 62.
[10] Art. 2:334ww & 2:335n BW
[11] Kamerstukken II 2022/23, 36267, nr. 3, p. 10.
[12] Informatieblad Wet implementatie richtlijn grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen (brochure Ministerie van Justitie en Veiligheid), 29 augustus 2023, via Informatieblad Wet Implementatie richtlijn grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen | Brochure | Rijksoverheid.nl.
