Dit is deel 3 van een blogserie over oneerlijke handelspraktijken. Tijdens het seminar dat wij houden op 11 oktober 2022 zullen wij uitgebreid stilstaan bij oneerlijke handelspraktijken. Niet alleen de in dit blog besproken handelspraktijken, maar ook die in de voedselketen en landbouw. U kunt zich nog aanmelden voor dit seminar via onderstaande button.
Meer info & Aanmelden
Met een groeiende digitale (platform)economie en consumentenregels die hier nauwelijks of niet bij aansloten, werd het tijd voor modernisering van het consumentenrecht. Op 28 mei 2022 is dan ook de Implementatiewet richtlijn modernisering consumentenbescherming in werking getreden. Deze wet wijzigt boek 6 van het Burgerlijk Wetboek (Wet oneerlijke handelspraktijken), de Wet handhaving consumentenbescherming en de Prijzenwet. In dit blog gaan we in op de belangrijkste wijzigingen.
Richtlijn modernisering consumentenbescherming
Aanbieders van onlinemarktplaatsen zijn inmiddels niet meer weg te denken en zorgen voor veel keuze aan de zijde van de consument. Tegelijkertijd leidt het samenspel tussen een aanbieder, een handelaar en een consument tot vragen, zoals wie verantwoordelijk is voor aan de consument verstrekte informatie en voor (goede) uitvoering van de overeenkomst. Daarom hebben het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie de Richtlijn modernisering consumentenbescherming (Richtlijn (EU) 2019/2161) vastgesteld. Deze richtlijn beoogt zowel betere handhaving als modernisering van de Europese consumentenregels, zodat deze aansluiten bij digitale ontwikkelingen. Het is de bedoeling dat consumenten beter worden beschermd tegen nieuwe technologieën en marketingmethoden, met name binnen een online omgeving. De richtlijn is inmiddels in Nederlandse wetgeving geïmplementeerd via de Implementatiewet richtlijn modernisering consumentenbescherming die op 28 mei 2022 in werking trad.
Belangrijkste wijzigingen
De Implementatiewet richtlijn modernisering consumentenbescherming ziet met name op de bescherming van de consument bij onlinemarktplaatsen en online reviews. Hieronder behandelen we de belangrijkste wijzigingen.
Precontractuele informatie onlinemarktplaatsen en online zoekfuncties
Aanbieders van onlinemarktplaatsen zijn ten eerste verplicht om op hun website op duidelijke en begrijpelijke wijze informatie aan de consument te verschaffen voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst. Deze precontractuele informatie moet rechtstreeks en gemakkelijk toegankelijk zijn vanaf de webpagina waarop het aanbod wordt gepresenteerd. De informatie die verstrekt moet worden ziet op de volgende onderwerpen:
- De hoedanigheid van de derde die een goed of dienst aanbiedt op de onlinemarktplaats
Voor de consument moet duidelijk zijn of die derde een handelaar is. Dit betreft essentiële informatie waardoor het niet informeren hierover een misleidende omissie en dus een verboden handelspraktijk betreft.
- Europese consumentenregels
De consument moet ervan op de hoogte zijn of de Europese consumentenregels op de overeenkomst van toepassing zijn.
- Naleving overeenkomst
Informatie over de verdeling van de verplichtingen uit de overeenkomst tussen de derde die het goed of de dienst aanbiedt en de aanbieder van de onlinemarktplaats zelf moet aan de consument verstrekt worden.
- Rangschikking aanbiedingen
Aanbieders van online zoekfuncties moeten aan de consument informatie verschaffen over de totstandkoming van de volgorde van de resultaten. Ook moeten consumenten geïnformeerd worden over (in)directe betalingen die leiden tot hogere rangschikking (betaalde reclame). Dit geldt ook voor zogenoemde ‘vergelijkingswebsites’. Zoekresultaten na een zoekopdracht van de consument zonder aan te geven dat het betaalde reclame betreft met het doel om een hogere rangschikking te verkrijgen, is onder alle omstandigheden verboden.
Consumentenbeoordelingen
De Implementatiewet richtlijn modernisering consumentenbescherming verbiedt ten tweede het plaatsen van valse beoordelingen door handelaren zelf of tegen betaling door derden. Ook mag de consument niet misleid worden met een verklaring dat beoordelingen afkomstig zijn van consumenten die het product gebruikt of gekocht hebben als de handelaar geen (evenredige en redelijke) stappen neemt om na te gaan of beoordelingen daadwerkelijk van dergelijke consumenten afkomstig zijn. Daarnaast mogen beoordelingen niet op misleidende wijze voorgesteld worden, bijvoorbeeld door enkel positieve beoordelingen te tonen. Deze oneerlijke handelspraktijken zijn onder alle omstandigheden verboden.
De consument moet dan ook geïnformeerd worden over of en hoe een handelaar verzekert dat beoordelingen afkomstig zijn van consumenten die ook daadwerkelijk het product hebben gebruikt of gekocht. Dit geldt voor goederen en diensten en zowel online als in een fysieke winkel. Bij het niet of onduidelijk verstrekken van deze informatie is er sprake van een misleidende omissie en dus van een verboden handelspraktijk.
Gepersonaliseerd prijsaanbod
Ook wanneer er sprake is van een gepersonaliseerd prijsaanbod dat tot stand is gekomen met behulp van geautomatiseerde besluitvorming dient de consument hier voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst van op de hoogte gesteld te worden. Hierbij valt te denken aan een aanbod dat tot stand komt op basis van bijvoorbeeld recente zoekopdrachten, kennis van het koopgedrag of aan de hand van de woonplaats van de consument.
Digitale dienst of inhoud in ruil voor persoonsgegevens
Daarnaast worden regels gesteld voor de situatie waarin een consument toegang tot een digitale dienst of levering van een digitale inhoud verkrijgt in ruil voor het verstrekken van zijn persoonsgegevens. Sociale mediadiensten, streaming- en clouddiensten en software vallen onder digitale diensten. Voorbeelden van digitale inhoud zijn applicaties, videobestanden en e-books. Het gaat in ieder geval om gegevens die in digitale vorm worden geproduceerd of geleverd. Dezelfde bescherming die consumenten genieten als zij voor dergelijke digitale diensten of inhoud een prijs zouden betalen, geldt sinds 28 mei 2022 ook wanneer er persoonsgegevens verstrekt worden als betaalmiddel/wijze van betaling. Dit heeft als gevolg dat de consumentenregels ook op deze situaties van toepassing zijn. Zo kan de consument bijvoorbeeld gebruik maken van zijn herroepingsrecht als de overeenkomst buiten de verkoopruimte of op afstand is gesloten.
Prijsverminderingen
Een andere belangrijke wijziging ziet op aankondigingen van prijsverminderingen van producten. Hierbij moet als referentieprijs (de ‘van-prijs’) de laagste prijs gehanteerd worden die door de handelaar 30 dagen voorafgaand aan de prijsvermindering is toegepast. De consument mag niet misleid worden over een prijsvoordeel. Het presenteren van een prijsvoordeel dat niet ziet op een door de handelaar gehanteerde prijs is wel toegestaan, zoals een prijsvergelijking met de concurrent.
Daarnaast konden lidstaten er zelf voor kiezen om goederen met een beperkte houdbaarheid uit te zonderen van de regels rondom prijsverminderingen. Dit geldt ook bij progressieve verhoging van de prijsvermindering. De Nederlandse wetgever heeft ervoor gekozen om van deze uitzonderingen gebruik te maken. Regels hieromtrent worden opgenomen in het Besluit prijsaanduiding producten. De Raad van State heeft onlangs advies uitgebracht over het wijzigingsvoorstel. Het besluit dient nog formeel genomen te worden, voordat duidelijk is welke concrete regels voor deze situaties gaan gelden.
Tweevoudige kwaliteit
Een laatste belangrijke wijziging is dat het verkopen van goederen in verschillende lidstaten die als identiek worden aangeboden, terwijl dat feitelijk niet het geval is, als misleidende en dus als verboden handelspraktijk wordt aangemerkt. Een verschil van samenstelling of andere kenmerken tussen goederen die als identiek worden verkocht, is echter wel toegestaan wanneer dat verschil gebaseerd is op legitieme en objectieve gronden. Voorbeelden hiervan zijn nationaal geldende regels voor productsamenstellingen of lokale of seizoensgebonden ingrediënten. Deze gronden moeten wel duidelijk kenbaar zijn voor de consument, bijvoorbeeld door vermelding op het etiket.
Gevolgen voor de praktijk
Aanbieders van onlinemarktplaatsen en online zoekmachines en handelaren zullen hun bedrijfsvoering, informatievoorzieningen en mogelijk ook algemene voorwaarden aan moeten passen, zodat deze overeenkomen met de nieuwe consumentenregels. Het niet naleven van deze regels kan immers leiden tot dwangsommen, bestuurlijke boetes of openbare waarschuwingen waar wij in ons vorige blog op in gingen.
Meer informatie
Mocht u vragen hebben n.a.v. dit artikel, neem dan gerust contact op Gert-Jan de Jager (gj@kneppelhout.nl) – specialist op het gebied van Vastgoed- en Omgevingsrecht.
