Beslag. Wat is dat eigenlijk?

“Beslag” of het “leggen van beslag” is iets waar iedereen wel ooit iets over heeft gelezen of gehoord, maar weinig mensen van weten hoe het nou eigenlijk werkt. Wat is beslag precies en hoe kan beslag worden gelegd als bijvoorbeeld een debiteur weigert om een rekening te betalen? Andersom geldt ook dat u plots kan worden geconfronteerd met een beslag op uw bankrekening waardoor u geen gebruik meer kunt maken van uw pinpas of geld kunt overmaken voor het betalen van rekeningen van leveranciers. Wat zijn dan uw mogelijkheden om het beslag op te heffen? In dit artikel zetten wij een en ander voor u uiteen.

Twee vormen van beslag

In Nederland zijn er twee vormen van beslag: conservatoir beslag en executoriaal beslag. Conservatoir beslag kan voorafgaand aan of tijdens een procedure worden gelegd op het geld of de spullen van een debiteur. Executoriaal beslag daarentegen kan alleen worden gelegd na een – voor de schuldeiser – positieve uitspraak van een rechter. Een ander belangrijk verschil tussen deze twee vormen is het doel van het beslag.

Bij conservatoir beslag gaat het om het veiligstellen van geld of spullen tot het moment dat een rechter in een procedure de schuldeiser gelijk heeft gegeven. Met het beslag kan namelijk worden voorkomen dat een debiteur in afwachting van de uitspraak van de rechter bepaalde spullen verkoopt of zijn bankrekening leegmaakt, zodat de schuldeiser – ondanks een positieve uitspraak van de rechter – alsnog achter het net vist. Een situatie die niet alleen zonde van de tijd en het geld is, maar met een beslag ook voorkomen had kunnen worden. Wanneer er beslag op een bankrekening rust, kan het bedrag waarvoor het beslag is gelegd niet worden uitgegeven. Wanneer er beslag is gelegd op spullen, bijvoorbeeld een auto, geldt dat deze niet kan worden verkocht of overgedragen zolang er sprake is van een beslag.

Executoriaal beslag heeft als enig doel het zeker stellen dat de debiteur de uitspraak van de rechter nakomt. De deurwaarder heeft met executoriaal beslag de mogelijkheid om spullen van de debiteur te verkopen of een positief saldo op een bankrekening op te eisen.

Een conservatoir beslag wordt automatisch omgezet in een executoriaal beslag op het moment dat een deurwaarder de uitspraak van de rechter heeft overhandigd aan de debiteur.

Conservatoir beslag

Als een debiteur zijn rekening niet op tijd voldoet, dan is het mogelijk om conservatoir beslag te leggen. Voor het leggen van zo’n beslag moet een advocaat namens de schuldeiser een verzoek tot het leggen van beslag indienen bij de rechter. De rechter zal vervolgens kritisch kijken naar het verzoek en nagaan of de vordering klopt. Als de rechter vervolgens toestemming geeft voor het beslag, of in andere woorden: verlof verleend, dan zal de advocaat opdracht geven aan een deurwaarder om het beslag zo snel mogelijk te leggen. Beslag kan bijna op alles worden gelegd, waaronder bijvoorbeeld:

Bankrekeningen van de debiteur;
Voorraad en inventaris;
Vorderingen op klanten of opdrachtgevers van de debiteur;
Het salaris (als de debiteur in loondienst is);
Huurinkomsten (als de debiteur een pand in verhuur heeft);
Auto’s en andere voertuigen;
Woningen en bedrijfspanden;
Aandelen die de debiteur houdt;

Omdat conservatoir beslag ernstige gevolgen kan hebben voor de debiteur, is er wel een aantal spelregels. Zodra de rechter toestemming heeft gegeven voor het doen leggen van het beslag, zal een juridische procedure moeten worden gestart waarin veroordeling van de beslagene wordt gevorderd tot betaling van de openstaande vordering. De rechter die toestemming heeft gegeven voor het beslag zal met die toestemming een termijn bepalen waarbinnen de procedure daadwerkelijk moet worden gestart. In de praktijk wordt deze termijn meestal vastgesteld op twee weken en zal dus binnen twee weken nadat het beslag is gelegd een dagvaarding moet worden uitgebracht tegen de schuldeiser. Als niet binnen de gestelde termijn een dagvaarding wordt uitgebracht, dan komt het beslag te vervallen.

Wat als er op een bankrekening of spullen beslag is gelegd?

Beslag op bijvoorbeeld een bankrekening kan verregaande gevolgen hebben voor een onderneming en wordt daarom ook wel gebruikt om druk uit te oefenen op de debiteur om alsnog snel te betalen. Door het beslag komt de onderneming namelijk direct in de problemen. Salarissen van werknemers kunnen niet meer op tijd worden overgemaakt en leveranciers kunnen niet worden betaald. Eigenlijk kan door zo’n beslag dus het hele bedrijf stil komen te staan.

Toch hoeft zo’n situatie niet lang te duren als tijdig actie wordt ondernomen. Behalve het betalen van de volledige vordering van de debiteur is er nog een aantal andere mogelijkheden voor de schuldenaar als hij het niet eens is met de vordering van de schuldeiser. Zo is het mogelijk om in afwachting van de juridische procedure (aanvullende) zekerheid aan de schuldeiser aan te bieden ter hoogte van het bedrag waarvoor beslag is gelegd. Meestal zal deze zekerheid in de vorm van een bankgarantie zijn. Na het verstrekken van deze zekerheid zal de schuldeiser de deurwaarder opdracht moeten geven om de beslagen op te heffen, waardoor de onderneming weer volledig kan beschikken over alle spullen en de bankrekeningen. De schuldeiser zal dan pas als hij gelijk heeft gekregen van de rechter een beroep kunnen doen op de bankgarantie.

Een andere mogelijkheid om het beslag te doen opheffen is het starten van een juridische procedure waarin opheffing van het beslag wordt geëist. Dit kan worden gedaan in een zogenaamd “opheffingskortgeding” en dit kan nuttig zijn als het duidelijk is dat het beslag op een ondeugdelijke grond is gelegd. Zo kan het zijn dat betaling wordt gevorderd voor producten die überhaupt nooit zijn geleverd of dat de vordering van de schuldeiser al is verrekend met een vordering van de schuldenaar op de schuldeiser.

Tot slot is het belangrijk om te weten dat als blijkt dat een schuldeiser volkomen onterecht beslag heeft laten leggen, dat het mogelijk is om volledige schadevergoeding van dit ten onrechte gelegde beslag te eisen als schuldenaar. De schade zal dan wel moeten worden onderbouwd en de ervaring leert dat juridisch advies daarbij belangrijk is.